Aspiratiepneumonie: een longontsteking door verslikken

Geschreven door Longzusje Martine



Gepubliceerd op 24 december 2020

Aspiratiepneumonie betekent letterlijk een longontsteking door verslikken.

Aspiratie = verslikken/inademen van maaginhoud of eten.
Pneumonie = longontsteking.

Het longweefsel raakt ontstoken doordat voedsel, water of braaksel in de luchtwegen terecht komt. Dit kan komen door een slechte slikreflex, spierzwakte of ouderdom. Een aspiratie wordt voorkomen doordat je in staat bent om flink te hoesten.

Oorzaken van aspiratiepneumonie

De verschillende oorzaken van aspiratie kunnen zijn:

bewusteloosheid (narcose)
ernstig hoofdletsel door ongeval
kwetsbare ouderen, slikproblemen
CVA (beroerte)
een gastro-oesofageale reflux
een slechte mondverzorging geeft een verhoogd risico.

Ook patiënten met brandend maagzuur of een reflux ziekte hebben een verhoogde kans om te aspireren.

Symptomen van aspiratiepneumonie

Eerst raakt het longweefsel ontstoken, waarna een bacteriële infectie, een longontsteking of een longabces kan ontstaan. Symptomen bij een aspiratiepneumonie kunnen zijn:

koorts
tachycardie
verlaagd bewustzijn
moeizaam ademhalen
pijn op de borst
ophoesten van stinkend sputum
zweten
piepende ademhaling
reutelende ademhaling
algehele malaise

Diagnostisch onderzoeken

Bloedonderzoek; onder andere voor ontsteking waarden in het bloed.
Bronchoscopie; bij het verslikken van grotere stukken voedsel, of een vreemd voorwerp kan er met een bronechoscopie het voorwerp worden verwijderd of er kan gespoeld worden.
CT-scan om een beter beeld te kunnen krijgen van de luchtwegen
Thoraxfoto om de longen in beeld te brengen.
Sputumkweek hiermee kun je daadwerkelijk de aanwezige bacteriën vinden en gericht de behandeling starten.

Prognose & behandeling

De prognose en behandeling is afhankelijk van een aantal factoren:

de bacteriën die de longontsteking veroorzaken
de gezondheid van de patiënt voordat hij de longontsteking kreeg
de grootte van het ontstoken gebied in de longen
aanwezigheid van complicaties
de snelheid van diagnostiek en behandeling

Een onbehandelde aspiratiepneumonie kan lijden tot een longabces of langdurige schade aan de longen.

Hoe ziet een behandeling eruit?

Behandeling bestaat voornamelijk uit, antibiotica en steroïden intraveneus en het geven van zuurstof, in het ergste geval moet de patiënt beademd worden. Belangrijk is dat bij slikproblemen de intake hierop moet worden aangepast, zoals indikken van dranken of het starten van sondevoeding. Nadat de patiënt is opgeknapt is het goed om een logopediste mee te laten kijken naar eventuele begeleiding en interventies.

Hoe kun je aspiratie voorkomen?

Een goede mondverzorging, regelmatige tand-controle.
Geen overmatig gebruik van drank en drugs.
Orale voeding en geneesmiddelen zoveel mogelijk vermijden bij patiënten met een verlaagd bewustzijn.
Eten en drinken indien mogelijk zittend. Laat de patiënt minimaal 15-20 minuten rechtop zitten na een maaltijd.
Als de patiënt in bed ligt/zit zorg er dan voor dat het hoofdend goed omhoog staat en dat de patiënt comfortabel kan zitten.
Zorg dat de patiënt rustig kan eten. Zodat hij geconcentreerd kan kauwen en slikken.
Snijd het voedsel kleiner, zorg voor kleinere hapjes, en laat de patiënt goed kauwen.

Techniek om goed te hoesten

Goed (op)hoesten is nog een hele kunst, hier zijn bepaalde technieken voor. Vooral bij patiënten met spierzwakte is krachtig en effectief hoesten een hele opgaaf.

De ‘Huf’ techniek

Zucht drie keer diep. Neem de tijd voor het inademen en adem zo diep mogelijk in. Houd de handen op de buik en voel de ademhaling met de handen.
Hou de adem enkele seconden vast en adem dan rustig uit.
Adem hierna nogmaals diep in en adem dan met geopende mond snel en krachtig uit.
Alsof je een glas of spiegel wilt beslaan, probeer ook goed vanuit de buik te ademen.
Herhaal deze oefening drie keer.

Het slijm wordt hiermee effectief omhoog gewerkt, zit het los dan kun je met een korte hoest het slijm uit de luchtpijp ophoesten en uitspugen. Deze techniek mag zo vaak als nodig is uitgevoerd worden. Het kan wel als een flinke inspanning ervaart worden bij patiënten met ernstig emfyseem of ernstige spierzwakte.

Soms bevindt het slijm zich in bepaalde delen van de longen. Het kan dan nodig zijn om de “huf-techniek” uit te voeren in bepaalde houdingen (drainagehoudingen). Denk hierbij aan het liggen op de zij of op de buik.